Pełnomocnictwo służy do dokonywania czynności prawnych w cudzym imieniu i na rachunek oznaczonej osoby. W polskim systemie prawnym pełnomocnictwo może przybierać różne postaci – jedną z nich jest pełnomocnictwo pocztowe.
Czym jest pełnomocnictwo?
Zgodnie z treścią art. 98 i 99 Kodeksu cywilnego pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.
Pełnomocnictwo może być pojmowane na 2 różne sposoby:
- jako czynność prawna polegająca na udzieleniu zezwolenia mocodawcy do zastępowania go przy czynności prawnej przez inną osobę,
- jako dokument potwierdzający prawa pełnomocnika do działania w imieniu i na rzecz mocodawcy.
Pełnomocnictwo powinno przybrać taką formę, jaka wymagana jest dla dokonania skutecznej czynności prawnej. Przykładowo, jeśli pełnomocnik ma kupić nieruchomość dla swojego mocodawcy, musi legitymować się pełnomocnictwem sporządzonym w formie aktu notarialnego. Warto już w tym miejscu nadmienić, że pełnomocnictwo dokonane przed notariuszem jest uznawane za najwyższą formę prawną takiego dokumentu, tj. powinno być respektowane w każdym urzędzie i placówce.
Pełnomocnictwo pocztowe
Ustawa z dnia 23 listopada 2012 roku – Prawo pocztowe wprowadziła do polskiego systemu prawnego nowy rodzaj pełnomocnictwa określanego mianem pełnomocnictwa pocztowego. Zgodnie z treścią art. 38 ww. ustawy operator pocztowy może przyjąć od adresata pisemne oświadczenie o udzieleniu innej osobie pełnomocnictwa do odbioru przesyłek lub przekazów pocztowych. Pełnomocnictwo pocztowe obejmuje:
- imię i nazwisko oraz rodzaj, serię i numer dokumentu ze zdjęciem potwierdzającym tożsamość osoby udzielającej pełnomocnictwa,
- zakres pełnomocnictwa,
- imię i nazwisko oraz rodzaj, serię i numer dokumentu ze zdjęciem potwierdzającym tożsamość pełnomocnika.
Pełnomocnictwa pocztowego adresat udziela w obecności pracownika operatora pocztowego w placówce pocztowej tego operatora lub, w przypadku gdy adresat nie jest w stanie poruszać się samodzielnie, w miejscu jego pobytu, okazując dokument potwierdzający tożsamość.
Pełnomocnictwa pocztowego adresat może również udzielić przez złożenie w postaci elektronicznej oświadczenia opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, jeżeli operator pocztowy przewidział taką możliwość w regulaminie świadczenia usług pocztowych lub regulaminie świadczenia usług powszechnych. Operator pocztowy może określić w regulaminie świadczenia usług pocztowych lub regulaminie usług powszechnych inne przypadki, w których może być udzielone pełnomocnictwo pocztowe poza placówką pocztową tego operatora.
Pełnomocnictwo pocztowe może być odwołane w każdym czasie. Za przyjęcie pełnomocnictwa pocztowego i jego odwołanie operator pocztowy może pobrać opłatę, jeżeli opłata za tę czynność została określona w cenniku usług pocztowych lub cenniku usług powszechnych. W praktyce pełnomocnictwo tego rodzaju to koszt rzędu 21 zł.
Pełnomocnictwo pocztowe a inny rodzaj pełnomocnictw
Tak naprawdę pełnomocnictwo pocztowe nie przewyższa swoją formą ani pełnomocnictwa w zwykłej formie pisemnej, ani tym bardziej notarialnej. W praktyce oznacza to, że dobrze sformułowane pełnomocnictwo, które nie przybiera formy pocztowej, powinno być skuteczne, jeśli chodzi o możliwość odbioru paczek i listów przez upoważnioną do tego osobę. Niestety pracownicy urzędów pocztowych nie chcą uwzględniać pełnomocnictw, które nie zostały sporządzone w postaci pocztowej, skutkiem czego nie wydają przesyłek, nawet gdy dana osoba legitymuje się pełnomocnictwem od notariusza. Takie zachowanie jest sprzeczne z obowiązującym prawem i w skrajnych sytuacjach może być nawet podstawą do żądania wypłaty odszkodowania od placówki pocztowej.
Pracownicy poczty bardzo często zasłaniają się swoimi wewnętrznymi regulaminami, a nawet wspomnianą wcześniej ustawą – Prawo pocztowe. Należy jednak podkreślić, że żadna z powyższych regulacji nie może górować nad przepisami kc, które zawsze znajdują w takich sytuacjach pierwszeństwo. W praktyce oznacza to po prostu, że pracownik musi wydać paczkę pełnomocnikowi, który posiada ważne upoważnienie, nawet jeśli nie ma ono formy pocztowej. Regulaminy placówek i Prawo pocztowe nie będą w takim zakresie skuteczne i nie są argumentem do odmowy wydania przesyłki pełnomocnikowi, tym bardziej, jeśli legitymuje się on pełnomocnictwem notarialnym.
Wyrok WSA w Olsztynie z 10 kwietnia 2018 roku (sygn. akt I SA/Ol 165/18):
„Upoważnienie do odbioru korespondencji nie musi przybrać formy pełnomocnictwa pocztowego, aby było skuteczne. Nie jest obowiązkiem doręczyciela każdorazowe sprawdzanie, czy osoba, która przebywa w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej i podejmuje się odbioru pisma adresowanego do przedsiębiorcy, jest osobą upoważnioną do odbioru lub jest pracownikiem przedsiębiorcy. Nie ma żadnych przeszkód, by osoba prowadząca działalność gospodarczą upoważniła do odbioru korespondencji pracownika innej firmy, mającej siedzibę pod tym samym adresem. Upoważnienie nie musi być przy tym wyraźne, może to być także dorozumiana zgoda na odbieranie korespondencji w przypadku nieobecności adresata”.
Co zrobić, gdy poczta nie respektuje pełnomocnictwa?
Jeśli pracownik poczty nie chce wydać przesyłki pełnomocnikowi pomimo tego, że posiada on ważne pełnomocnictwo (choć nie w formie pocztowej), wówczas sprawę należy zgłosić do kierownika danego urzędu. Jeśli i to nie pomoże, trzeba skierować zawiadomienie o naruszeniu prawa do wyższej instancji – w przypadku Poczty Polskiej S.A. będzie to siedziba spółki znajdująca się w Warszawie. Warto oczywiście posłużyć się wyrokiem WSA w Olsztynie, który został przytoczony powyżej. Jeśli takie działania nie odniosą skutku, sprawę można skierować do właściwego sądu cywilnego. W przypadku gdy brak wydania przesyłki będzie wiązał się ze szkodą dla odbiorcy lub samego pełnomocnika, możliwe jest wówczas dochodzenie od poczty stosownego odszkodowania – jego wartość jest ustalana samodzielnie przez poszkodowanego.
Podsumowanie
Pełnomocnictwo pocztowe jest formą pełnomocnictwa, które zostało wprowadzone przepisami Prawa pocztowego. Tak naprawdę nie ma ono większej mocy niż pełnomocnictwo udzielone w zwykłej formie pisemnej lub notarialnej. Pracownicy placówek pocztowych powinni respektować zwykłe pełnomocnictwa i na ich podstawie zobowiązani są do wydania przesyłek prawidłowo umocowanym pełnomocnikom. Jeśli przesyłka nie zostanie wydana z powodu braku pełnomocnictwa pocztowego, placówkę pocztową można pozwać do sądu, wliczając w to możliwość żądania zapłaty stosownego odszkodowania.
